OLED lampen

OLED lampen

Oled Lampen

Een organische lichtemitterende diode (Engels: Organic Light Emitting Diode), doorgaans gebruikt in de vorm van het acroniem oled, is een lichtbron in de familie van de halfgeleiderlichtbronnen. Deze familie bestaat uit anorganische leds (leds), organische leds (oleds) en lasers. Terwijl een led een felle puntbron is, is een oled juist een grote-vlakkenstraler. De emitterende laag van een oled bestaat uit een speciaal type polymeer of kleine moleculen, op basis van koolwaterstofverbindingen. Deze emitterende laag wordt tussen een anode en kathode geplaatst en afgesloten voor lucht en water. De laag licht op wanneer er een spanning over de kathode en anode gelegd wordt.

Oled-typen

Er bestaan twee typen oleds: polymere en kleine-moleculen oleds (small molecule oleds). Polymere oleds bestaan uit lange polymeerketens waaraan verschillende kleuren chromoforen zijn gekoppeld. Polymere oleds zijn oplosbaar en daardoor met natte methoden (spincoating, inkjets of zelfs (zeef)drukprocessen) toepasbaar. Het andere type bestaat uit kleine, speciaal ontwikkelde molecuulstructuren op basis van iridium of andere metalen. Deze materialen moeten onder vacuüm bij hoge temperaturen verdampt worden om oleds te kunnen maken. Gezegd kan worden dat polymeren moeilijk te maken zijn, maar eenvoudig te gebruiken zijn, terwijl kleine molecuul-oleds makkelijk te produceren zijn, maar lastig te gebruiken zijn.

Oled als efficiënte lichtbron

Momenteel is de OLED als lichtbron bij diverse bedrijven en universiteiten op diverse plaatsen in de wereld in ontwikkeling. Gezocht wordt naar diepblauwe of breedbandig-witte oled-materialen die een lange levensduur hebben, een hoge efficiëntie hebben en dat met een lage prijs combineren. Het door de EU mede-gefinancierde project OLLA , alsook haar opvolger OLED100.eu, zijn hier voorbeelden van.

Rendement t.o.v. de gloeilamp

Wereldwijd wordt 19% van de geproduceerde elektriciteit voor verlichting verbruikt. Daar waar met name bedrijven al effectieve verlichtingsvormen toepassen (zoals TL buizen), zijn het met name de lampen in huishoudelijk gebruik die vaak nog conventionele gloeilampen zijn. Van leds en oleds wordt verwacht dat zij een zeer grote bijdrage aan energiebesparing kunnen leveren. Commercieel verkrijgbare witte leds hebben een rendement van ca 50 lm/W. Witte oleds hebben in de laboratoria thans een spaarlamp rendement (ongeveer 50lm/W). Daarmee is het rendement van de gloeilamp (ca 12 lm/W) en de halogeenlamp (ca 20 lm/W) met oled-lichtbronnen al ruimschoots gepasseerd. Verwacht wordt dat verlichtingsoleds rond 2010 op de markt zullen verschijnen. Ongeveer 60% van de lichtopbrengst gaat verloren in de organische laag van de oled door terugkaatsing in het transparante omhulsel. Onderzoekers van de universiteit van Michigan zijn er in geslaagd het rendement te verhogen door gebruik te maken van een rasterlaag geëtst in siliciumdioxide, die in combinatie met uit polymeren vervaardigde microlenzen het gevangen licht uit de oled geleiden. De lichtopbrengst kan hierdoor worden verhoogd tot ongeveer 78 lumen per Watt. Momenteel wordt deze techniek geïmplementeerd door het in New Jersey gevestigde bedrijf Universal Display. Zij verwachten de lichtopbrengst binnen afzienbare tijd te kunnen verdubbelen tot ruim 150 lumen per Watt. Ook andere bedrijven, zoals Idemitsu Kozan uit Japan, hebben Oleds met hoge efficiëntie gedemonstreerd.

Levensduur

Oleds degraderen na verloop van tijd, zoals dit overigens bij de meeste lichtbronnen het geval is. Hierdoor neemt de lichtintensiteit af. De levensduur van een led en een oled wordt meestal uitgedrukt in de tijd, waarna de lichtintensiteit afgenomen is tot 50% van de oorspronkelijke uitgangsintensiteit. Thans worden levensduren van meer dan 1000 uur (voor witte polymere oleds) en meer dan 10.000 uur (voor witte kleine-moleculen oleds) gerapporteerd.